قراردادهای حرفه‌ای ورزشکاران در زمره قراردادهای خدماتی محسوب می‌شوند؛ قراردادهایی که به موجب آن، ورزشکار و باشگاه ورزشی به عنوان دو طرف اصلی، در قبال یکدیگر تعهدات مشخص و الزام‌آوری دارند. با رشد چشمگیر باشگاه‌های ورزشی و افزایش تعداد ورزشکاران حرفه‌ای، مسائل حقوقی مرتبط با ورزش نیز اهمیتی دوچندان یافته‌اند.
با این حال، یکی از چالش‌های جدی در این مسیر، عدم توسعه هم‌زمان دانش حقوق ورزشی در کنار گسترش فعالیت‌های حرفه‌ای در این حوزه است. واقعیت آن است که علی‌رغم افزایش سطح رقابت، سرمایه‌گذاری و تعداد قراردادها در دنیای ورزش، بسیاری از ورزشکاران و حتی باشگاه‌ها، هنوز با اصول حقوقی پایه در زمینه قراردادنویسی آشنایی کافی ندارند. نتیجه این ناآگاهی، افزایش اختلافات، فسخ‌های نادرست، تضییع حقوق طرفین و در نهایت، آسیب به مسیر حرفه‌ای ورزشکار و اعتبار باشگاه‌هاست.
ما در تیم تحریریه دادگر نوین و در این مقاله تلاش می‌کنیم دو چالش اصلی در زمینه قراردادنویسی ورزشکاران را مورد بررسی قرار دهیم؛ چالش‌هایی که شناسایی و مدیریت آن‌ها می‌تواند نقش مؤثری در کاهش مشکلات حقوقی و ارتقای سطح حرفه‌ای‌گری در ورزش ایفا کند.
چرا تهیه قراردادهای ورزشی اصولی لازم است؟
قراردادهای ورزشی، قراردادهایی هستند که میان طرف‌های مختلف حوزه ورزش، شامل باشگاه‌ها، ورزشکاران، فدراسیون‌های ورزشی، مربیان و سایر اعضای تیم‌های ورزشی منعقد می‌شوند. از نظر حقوقی، این قراردادها در سه مرحله اصلی مذاکره، انعقاد و اجرا مورد بررسی و توجه دقیق قرار می‌گیرند. هر یک از این مراحل، دارای ابعاد و نکات خاص خود است که دقت و تخصص کافی را در زمان نگارش و اجرای قرارداد طلب می‌کند.
از سوی دیگر، قراردادهای ورزشی از دسته قراردادهای تخصصی محسوب می‌شوند که نیازمند دانش و آگاهی کامل طرفین نسبت به ویژگی‌ها، قوانین و چالش‌های ویژه این حوزه است. متأسفانه، هنوز هم بسیاری از طرفین، بر استفاده صرف از الگوهای قراردادی پیشین تکیه می‌کنند و آن‌ها را بدون بروزرسانی و انطباق با شرایط جدید به کار می‌گیرند. این رویکرد، می‌تواند به افزایش ریسک‌های حقوقی و بروز مشکلات متعدد منجر شود.
الگوهای قراردادی باید در هر مورد متناسب با خواسته‌ها، توافقات و الزامات قانونی حاکم بر روابط طرفین به‌صورت شخصی‌سازی شده تنظیم شوند. در غیر این صورت، قراردادهای غیرکارشناسی و یکسان می‌توانند منشأ مخاطرات و خسارات مالی و معنوی قابل توجهی برای هر دو طرف باشند.
همچنین، قراردادهای حرفه‌ای ورزشکاران علاوه بر اصول کلی نگارش قرارداد، دارای نکات، ریزه‌کاری‌ها و چالش‌های خاص خود هستند که مختص این حوزه تخصصی است. به همین دلیل، بهترین روش نگارش این قراردادها، همکاری با مشاوران و کارشناسان حقوقی متخصص در زمینه حقوق ورزشی است. در عین حال، خود ورزشکاران، باشگاه‌ها و سایر طرفین قرارداد نیز باید دانش و آگاهی لازم درباره چالش‌ها و ویژگی‌های قراردادهای ورزشی را کسب کنند تا بتوانند حقوق خود را بهتر محافظت کنند.
در این مقاله، به بررسی دو چالش مهم و کلیدی در فرآیند نگارش قراردادهای ورزشکاران می‌پردازیم که شناخت و مدیریت صحیح آن‌ها می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی و افزایش امنیت و شفافیت روابط ورزشی کمک شایانی کند.
چالش اول» فقدان اهلیت قانونی برای انعقاد قرارداد
آغاز فعالیت ورزشی معمولاً در سنین پایین اتفاق می‌افتد و همین امر باعث میشود بسیاری از ورزشکاران در زمان شروع حرفه‌ای خود، اهلیت قانونی لازم برای انعقاد قراردادهای حرفه‌ای را نداشته باشند. در چنین مواردی، قراردادهای ورزشی این افراد باید توسط ولی یا قیم قانونی آن‌ها منعقد شود. با این حال، از آنجا که عواید حاصل از فعالیت حرفه‌ای ورزشکار متعلق به خود اوست، سپردن این دارایی‌ها به سرپرست قانونی می‌تواند چالش‌ها و مشکلاتی را به همراه داشته باشد.
اهمیت سن در ورزش حرفه‌ای به دو شکل نمود پیدا می‌کند: یکی مسئله «سن مصنوعی» که به منظور تنظیم و تعیین شرایط شرکت افراد در مسابقات و فعالیت‌های ورزشی است و دیگر مسئله «سن اهلیت قانونی» که مبنای قانونی انعقاد قراردادهای ورزشی است.
طبق قوانین بین‌المللی، به منظور جلوگیری از بهره‌کشی و اجبار کودکان به کار، همچنین با توجه به عدم وجود دانش و آگاهی کافی در این گروه سنی و حفظ حق آزادی آنان، کودکان قابلیت انعقاد قرارداد به صورت مستقیم را ندارند و قراردادهای آن‌ها باید توسط ولی یا قیم قانونی‌شان امضا شود. اما یکی از پیچیدگی‌های مهم این نوع قراردادها، نحوه مدیریت و تضمین حفظ منافع و عواید ورزشکار است؛ به گونه‌ای که حقوق مالی و قانونی ورزشکار خردسال به خوبی حفظ شود و از سوءاستفاده احتمالی جلوگیری گردد.
این چالش به دلیل ماهیت خاص فعالیت ورزشی و قوانین مرتبط، اهمیت ویژه‌ای دارد و نیازمند دقت نظر و تنظیم دقیق قرارداد با همکاری حقوق‌دانان متخصص است.
علاوه بر این، مسئله‌ی اهلیت قانونی در قراردادهای ورزشی زمانی پیچیده‌تر میشود که ورزشکاران جوان در کشورهای مختلف قوانین متفاوتی درباره سن قانونی و شرایط انعقاد قرارداد دارند. این تفاوت‌ها می‌تواند مشکلاتی در قراردادهای بین‌المللی ایجاد کند و نیازمند دقت و بررسی دقیق در تدوین مفاد قرارداد است. بنابراین، آشنایی با قوانین ملی و بین‌المللی مرتبط، از ضروریات هر قراردادنویسی در حوزه ورزش است.
“اهمیت سن در ورزش حرفه ای در دو زمینه جلوه گر می شود، یکی سن مصنوعی جهت انجام فعالیت و دیگری سن اهلیت قانونی که برای انعفاد قرارداد ورزشی می‌باشد.”
همچنین، در بسیاری از موارد، سرپرستان قانونی ممکن است به دلایل مختلف، مانند عدم آگاهی کامل از حقوق ورزشکار یا منافع شخصی، تصمیماتی اتخاذ کنند که منافع ورزشکار را به خطر بیندازد. به همین دلیل، استفاده از مشاور حقوقی مستقل برای ورزشکاران خردسال و نوجوانان ضروری است تا ضمن حمایت از حقوق آنان، از بروز سوءاستفاده یا نقض قرارداد جلوگیری شود. این موضوع اهمیت تدوین قراردادهایی را که تضمین‌کننده حفظ منافع واقعی ورزشکاران فاقد اهلیت هستند، بیش از پیش برجسته می‌کند.
سازمان بین‌المللی کار (ILO) و فدراسیون بین‌المللی فوتبال (FIFA) در قوانین خود بر ممنوعیت کار اجباری کودکان تأکید دارند و شرایط سنی خاصی را برای اجازه انعقاد قراردادهای حرفه‌ای تعیین کرده‌اند. به طور مثال، طبق قوانین FIFA، ورزشکاران زیر ۱۸ سال نمی‌توانند به طور مستقل قرارداد حرفه‌ای امضا کنند و توافقات آنان باید تحت نظارت و موافقت ولی یا قیم قانونی صورت گیرد تا حقوق ورزشکار محافظت شود.
» مشاوره و تنظیم اصولی قراردادها توسط تیم کارشناسی دادگر نوین
چالش دوم» شرط منع رقابت در قرارداد ورزشکاران حرفه‌ای
یکی دیگر از مهم‌ترین و حساس‌ترین بندها در قراردادهای ورزشی حرفه‌ای، شرط «منع رقابت» است. این شرط معمولاً به این صورت تنظیم میشود که ورزشکار پس از پایان مدت قرارداد با باشگاه فعلی، بدون کسب اجازه از آن باشگاه، حق پیوستن به باشگاه‌های رقیب یا رقابت با آن‌ها را نخواهد داشت. البته این محدودیت نباید به گونه‌ای باشد که ورزشکار را به طور مادام‌العمر از فعالیت در باشگاه‌های دیگر منع کند؛ بلکه باید دارای مدت زمان معقول و متناسب با شرایط حرفه‌ای ورزش باشد.
شرط منع رقابت در واقع به نوعی یک دارایی حقوقی برای باشگاه‌ها محسوب میشود. باشگاه‌ها با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلان مالی، آموزشی و تبلیغاتی که بر روی ورزشکاران انجام می‌دهند، این بند را به عنوان تضمینی برای حفظ منافع خود در قرارداد درج می‌کنند. از سوی دیگر، ورزشکاران نیز می‌توانند در قبال قبول چنین محدودیتی، مبالغ قابل توجهی را دریافت کنند که در حقیقت نوعی جبران خسارت یا حق‌الزحمه برای محدودیت‌های آینده آن‌هاست.
اگرچه شرط منع رقابت ممکن است در نگاه اول برای ورزشکار محدودکننده و تا حدی غیرمنصفانه به نظر برسد، اما در فضای ورزش حرفه‌ای، این بند به عنوان یکی از ضرورت‌های اصلی برای حفاظت از منافع باشگاه‌ها و تضمین تعادل رقابتی شناخته میشود. از این رو، تنظیم دقیق مدت زمان، حوزه جغرافیایی و محدوده فعالیت شرط منع رقابت، نقش بسیار مهمی در قانونی و منصفانه بودن این بند دارد.
“شرط عدم رقابت در قرارداد ورزشی یک نوع دارایی تلقی میشود و باشگاه ها در هنگام انتقال بازیکن و بازیکن هنگام درج این بند در قرارداد می توانند مبالغ قابل توجهی دریافت کنند.”
قراردادهای حرفه‌ای ورزشکاران الزاماً باید انعکاس‌دهنده تعهدات دقیق نسبت به رعایت اصول حرفه‌ای ورزش و حفظ احترام به قوانین و مقررات مرتبط با آن باشند. از آنجا که قراردادهای ورزشی چالش‌ها و نکات خاص خود را دارند، نگارش این قراردادها باید توسط افراد متخصص و آگاه به مسائل حقوقی و حرفه‌ای ورزش انجام شود. تنها با چنین تخصصی است که می‌توان از بروز اختلافات، سوءاستفاده‌ها و پیچیدگی‌های احتمالی جلوگیری کرد و منافع هر دو طرف را به بهترین شکل حفظ نمود.
در حقوق ورزش بین‌المللی، شرط منع رقابت تحت قوانین فیفا و کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) به رسمیت شناخته شده است، اما این شروط باید معقول، محدود به زمان و مکان باشند و از بروز انحصار و آسیب به آزادی حرفه‌ای ورزشکار جلوگیری شود. همچنین، در موارد اختلاف، مرجع حل اختلاف ورزش (CAS) به این شروط با دقت نگاه می‌کند و در صورت غیرمنصفانه بودن آن‌ها، امکان لغو یا تعدیل این بندها را دارد.
» گروهی از خبرگان دادگستری در دادگرنوین همراه شما هستند
ویژگی‌های یک قرارداد اصولی برای ورزشکاران
شفافیت و دقت در تعهدات طرفین
قرارداد باید به‌وضوح تعهدات، حقوق و وظایف هر یک از طرفین را مشخص کند تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود.تعیین دقیق مدت قرارداد و شرایط خاتمه آن
مدت زمان قرارداد، شرایط تمدید یا فسخ باید به‌صورت روشن بیان شود تا دو طرف از وضعیت همکاری خود در هر لحظه مطلع باشند.توجه به بندهای خاص ورزشی مانند منع رقابت و حفظ محرمانگی
قرارداد باید شامل بندهایی باشد که به شرایط خاص ورزش حرفه‌ای مانند شرط منع رقابت، حقوق مالکیت معنوی، محرمانگی اطلاعات و حفظ اسرار ورزشی توجه کند.تضمین حقوق مالی ورزشکار و نحوه پرداخت‌ها
نحوه پرداخت دستمزد، پاداش‌ها، جریمه‌ها و هر گونه مزایای مالی باید به‌صورت دقیق و قابل پیگیری در قرارداد ذکر شود.رعایت قوانین ملی و بین‌المللی مرتبط با ورزش
قرارداد باید با توجه به قوانین محلی، فدراسیون‌های ورزشی و مقررات بین‌المللی تنظیم شود تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.تعیین مرجع حل اختلاف و سازوکارهای داوری
قرارداد باید مرجع حل اختلافات احتمالی را مشخص کند تا در صورت بروز مشکل، طرفین مسیر قانونی و مناسبی برای رفع آن داشته باشند.
اهمیت حضور کارشناس قراردادنویسی
کاهش ریسک حقوقی و مالی
کارشناسان قراردادنویسی با دانش تخصصی، می‌توانند از بروز بندهای ابهام‌آمیز و ناعادلانه جلوگیری کرده و حقوق طرفین را به بهترین شکل حفظ کنند.
شخصی‌سازی قراردادها بر اساس شرایط هر ورزشکار
هر قرارداد باید متناسب با شرایط خاص ورزشکار، رشته ورزشی و باشگاه تنظیم شود؛ کارشناسان این انطباق را به دقت انجام می‌دهند.
آشنایی با قوانین و مقررات ورزشی
کارشناسان حقوق ورزشی به قوانین ملی و بین‌المللی مسلط هستند و می‌توانند قراردادهایی منطبق با این مقررات تنظیم کنند.
پیشگیری از اختلافات و دعاوی
با تنظیم دقیق و کامل قرارداد، بسیاری از اختلافات ناشی از سوءتفاهم یا بندهای نامشخص جلوگیری میشود.
افزایش اعتماد و امنیت همکاری
وجود یک قرارداد اصولی و کارشناسی‌شده، باعث ایجاد اعتماد متقابل و ایجاد فضایی امن برای همکاری طولانی‌مدت میشود.
سخن پایانی
آنچه در این مقاله بیان شد، تنها دو نمونه از چالش‌های متعدد در زمینه قراردادنویسی ورزشکاران حرفه‌ای بود. متأسفانه بسیاری از ورزشکاران و باشگاه‌ها به دلیل عدم شناخت دقیق این چالش‌ها و عدم استفاده از مشاوره حقوقی تخصصی، در دام مشکلات قراردادی گرفتار می‌شوند که این مسئله می‌تواند پیامدهایی همچون از دست رفتن حقوق مالی، نزاع‌های حقوقی طولانی‌مدت و حتی آسیب به مسیر حرفه‌ای آنان را به همراه داشته باشد.
داشتن یک قرارداد حرفه‌ای، دقیق و منطبق با شرایط خاص هر ورزشکار، از ضروریات اصلی برای تضمین امنیت حقوقی و ماندگاری موفقیت در دنیای ورزش حرفه‌ای است. قراردادهای درست و کارشناسی شده، نه تنها به حفظ حقوق ورزشکار و باشگاه کمک می‌کند، بلکه فضایی امن و شفاف برای همکاری‌های بلندمدت و سازنده فراهم می‌آورد.
پلتفرم حقوقی «دادگر نوین» با تیمی متخصص از وکلای پایه‌یک دادگستری و کارشناسان حقوق ورزشی، نقطه اتکایی مطمئن برای ورزشکاران، باشگاه‌ها و تمامی فعالان عرصه ورزش است. در این مرکز، شما می‌توانید با خیالی آسوده روی تنظیم و بررسی قراردادهای ورزشی خود تمرکز کنید و از مشاوره تخصصی و جامع بهره‌مند شوید تا گامی مطمئن در مسیر حرفه‌ای و موفقیت‌آمیز خود بردارید.
ارتباط با کارشناسان
09915100739